Warm de winter door
Een mens kan alleen goed functioneren als hij een kerntemperatuur heeft van rond de 37°C. Als hij in de kou veel warmte verliest, dreigt de kerntemperatuur te gaan dalen. Om dat te voorkomen en vooral om hart en hersenen op temperatuur te houden, worden de bloedvaatjes in handen en voeten onbewust dichtgeknepen. Het bloed blijft dan voornamelijk in de lichaamskern en door de werkende beenspieren rondstromen en koelt slechts weinig af.
Omdat de bloedvaatjes in de handen en voeten samenknijpen zal het bloed vooral verzamelen in de kern van het lichaam. Ook de nieren krijgen meer vocht aangeboden en zullen meer urine aan de blaas af gaan geven. na enige tijd krijgen we dan ook aandrang om te gaan plassen.
Het dichtknijpen van de bloedvaatjes in de handen zorgt ervoor dat er minder warm bloed in de vingers en tenen kan komen. De huidtemperatuur zal daar dan ook sterk dalen. Verder hebben handen en voeten het nadeel dat ze relatief een grote oppervlakte hebben ten opzichte van de inhoud (net als een radiator van de verwarming) en dus gemakkelijk warmte kwijtraken. Als de temperatuur van de binnenkant van de hand lager wordt dan ongeveer 25°C of van de buitenkant lager dan 21°C, vinden we de temperatuur niet langer comfortabel. Wordt de temperatuur nog veel lager, dan kan aan vingers of tenen koudeschade (bijvoorbeeld bevriezingen) ontstaan.
Uitstekende beveiliging
Gelukkig zit er een beveiliging in de vingers en tenen gebouwd, die de kans op koudeletsel verkleint. We vermoeden dat dat als volgt werkt: in de vinger- en teentoppen zitten dwarsverbindingen tussen slagaders en aders. Deze verbindingen worden arterio-veneuze anastomosen (AVA) genoemd. AVA hebben dikke spierwand. Als het erg koud wordt verlammen de spiertjes, de bloedvaten gaan open en plotseling kan het warme bloed naar binnen stromen. De temperatuur neemt toe en na enige tijd kunnen de spiertjes weer werken en het vat wordt weer dichtgeknepen. Op de fiets voelt men dit doordat koude handen ineens warm worden. De beveiliging werkt niet meer als de hele lichaamskern is afgekoeld. De kans op koudeschade is dus echt groot als de handen koud zijn en het hele lichaam is afgekoeld, bijvoorbeeld als de kerntemperatuur slechts 36°C is.
Handschoenen isoleren
Als men koude handen heeft en er is een lage omgevingstemperatuur, dan zullen handschoenen nauwelijks helpen om de handen op te warmen. Handschoenen geven geen warmte af, maar isoleren alleen. Daarom moeten handschoenen worden aangedaan als de handen warm zijn, voordat men de kou in gaat. Handschoenen zullen dan het afkoelen van de handen vertragen. Indien met blote handen een koud aluminium stuur wordt vastgepakt, wordt door middel van geleiding erg veel warmte vanuit de handen naar het stuur gevoerd. Het stuur tapen of het dragen van handschoenen beperkt het warmteverlies enorm.
In rust produceert de mens zo'n 80 watt aan warmte. Bij inspanning kan de warmteproduktie oplopen tot wel 700 watt en stijgt de kerntemperatuur boven een bepaalde drempel, dan gaan de bloedvaten in de handen en voeten open en worden ze warm. Vrijwel gelijktijdig voelen we dat we gaan zweten. Ook zonder handschoenen en in koele lucht kunnen dan de handen warm blijven.
Als de temperatuur van de huid van de hand gedaals is tot 12 à 16°C, dan begint de handvaardigheid sterk af te nemen. Ook de kracht en het gevoel van de hand worden dan minder. Bij het maken van een noodstop zal het langer duren voordat de remmen zijn ingeknepen en de kans op een ongeval neemt toe. Dit geldt des te meer als ook het lichaam koud is.
Bij winterse dagen wordt soms bij het weerbericht een gevoelstemperatuur vermeld oftewel een windchill-factor. Deze factor kan worden gebruikt om de kans op bevriezing van de huid aan te geven. Het idee achter gevoelstemperatuur is dat de combinatie van omgevingstemperatuur en windsnelheid onze koudebeleving bepaalt. Er zijn echter verschillende tabellen in omloop. Zo kan het voorkomen dat op dezelfde avond de ene weersvoorspeller spreekt over een gevoelstemperatuur van -15°C en de andere over -28°C !
|
Reacties
| Er zijn nog geen reacties. |
| Wees de eerste die een reactie achterlaat! |
Reactie toevoegen
|
|
|
| © 2024, Chris Kouwenhoven |
